Mała elektrownia wodna

Mała elektrownia wodna (MEW) to elektrownia wodna o mocy zainstalowanej poniżej 5 MW. To kryterium stosuje się w Polsce oraz w niektórych krajach Europy zachodniej. W większości państw Unii Europejskiej do małych elektrowni zalicza się te o mocy do 10 MW, poza krajami skandynawskimi, Szwajcarią i Włochami, gdzie za „małe” uznaje się elektrownie do 2 MW.

Małe elektrownie wodne wykorzystują środowisko przyrodnicze, stąd mają licznych zwolenników i przeciwników. Uznawane są za odnawialne źródła energii, a ich właściciele uzyskują certyfikat wytworzenia tzw. zielonej energii. Towarzyszące elektrowni wodnej urządzenia hydrotechniczne oraz sama elektrownia wpływają, zarówno korzystnie jaki i niekorzystnie, na bilans hydrologiczny i geomorfologiczny okolicy oraz biocenozę rzeki.

Na małą elektrownię wodną składa się:
próg piętrzący rzekę: stały lub ruchomy,
budynek elektrowni z siłownią,
kanał doprowadzający i odprowadzający wodę z turbin,
opcjonalnie: przepławka.

W MEW najczęściej stosowane są turbiny wodne:
śmigłowe
Kaplana
Francisa
Peltona – rzadko

Zalety małych elektrowni wodnych:
nie zanieczyszczają środowiska i mogą być instalowane w licznych miejscach na małych ciekach;
zwiększają tzw. małą retencję wodną (poziom wód gruntowych) na obszarze powyżej progu;
zmniejszają erozję denną powyżej progu;
mogą być zaprojektowane i wybudowane w ciągu roku do 2 lat, wyposażenie jest dostępne powszechnie, a technologia dobrze opanowana;
mogą być wykonywane przy użyciu miejscowych materiałów i siły roboczej, a ich prostota techniczna powoduje wysoką niezawodność oraz długą żywotność;
nie wymagają licznego personelu i mogą być sterowane zdalnie rozproszenie w terenie skraca odległość przesyłu energii i zmniejsza związane z tym koszty;
wysokie dotacje i korzystne warunki kredytowania budowy MEW.

Wady małych elektrowni wodnych:
powstanie długiej cofki powyżej progu: zamulenie koryta, pogorszenie jakości wody i jej zdolności do samooczyszczania, przegrzewanie się wody w
rzece w okresie upałów, zmniejszenie natlenienia wody, osadzanie i kumulowanie się na dnie mułu, zanieczyszczeń, substancji toksycznych;
naruszenie równowagi biologicznej rzeki i zubożenie ekosystemu wodnego: zanik gatunków ryb prądolubnych i zimnolubnych w obszarze cofki, podział jednolitej populacji ryb na dwie subpopulacje powyżej i poniżej przegrody, zanik tarlisk w obrębie oddziaływania MEW;
uniemożliwienie migracji ryb lub drastyczne utrudnienie ich migracji – jako podstawowej funkcji życiowej organizmów wodnych;
problemy w korycie poniżej przegrody: zwiększenie erozji dennej, zanik żwiru, obniżenie dna rzeki oraz poziomu wód gruntowych;
niska wydajność energetyczna w porównaniu z innymi odnawialnymi źródłami energii;
wysokie koszty budowy powodujące nieopłacalność inwestycji bez dotacji;
niestabilność dostaw prądu do sieci, związana z wahaniami przepływów w rzece;
uszkodzenia ryb przechodzących przez niektóre rodzaje turbin;
protesty społeczne towarzyszące budowie i eksploatacji MEW.