Hodowla roślin

Hodowla roślin jest nauką traktującą o polepszaniu cech dziedzicznych u roślin uprawnych, obejmującą również praktyczne działania, których celem jest wytworzenie odmian lepszych jakościowo i plenniejszych.

Większość nauk rolniczych cechuje dążenie do zwiększenia plonów poprzez zmianę i stwarzanie warunków środowiskowych optymalnych dla danej rośliny, natomiast hodowla roślin, oprócz podobnych celów, dąży także do zmiany samej rośliny tak aby, zgodnie z potrzebą hodowcy, była jak najlepiej przystosowana do istniejących warunków środowiskowych i przez to dawała możliwie duży i dobrej jakości plon.

Sposób wykonywania prac selekcyjnych prowadzących do otrzymania wyrównanej linii, a przez to nowej odmiany to metoda hodowlana. Nowa odmiana rejestrowana przez COBORU musi być odrębna (różnić się co najmniej jedną cechą od innej powszechnie znanej odmiany), wyrównana (jednolita względem swoich właściwości) oraz trwała (właściwości nie zmieniają się po jej rozmnożeniu).

W początkowym okresie udomowienia roślin selekcja stanowiła jedyną metodę ich doskonalenia. Obecnie rzadko występuje samodzielnie ze względu na fakt, że odmiany uprawne są wysoce jednorodne, a skuteczność selekcji uzależniona jest od różnorodności genetycznej populacji. W celu rozszerzenia zakresu zmienności genetycznej stosuje się przede wszystkim krzyżowanie. Do powstania nowej odmiany prowadzi bardzo niewiele przeprowadzonych krzyżowań, dlatego konieczne jest wykonanie wielu kombinacji krzyżówkowych.

Hodowla roślin samopylnych
Proces hodowlany obejmujący krzyżowanie prowadzi do powstania wyrównanych, homozygotycznych linii (odpowiednik rodu u roślin obcopylnych). Odmiany roślin samopylnych to odmiany liniowe.

Hodowla roślin obcopylnych
W hodowli roślin obcopylnych istotny jest nie tyle genotyp pojedynczej rośliny, co skład genetyczny całej populacji roślin oraz możliwość jego zmiany. W warunkach naturalnych charakteryzują się losowym zapyleniem w obrębie populacji. W hodowli niezbędne jest stosowanie izolowania roślin. Wyróżnia się izolację przestrzenną (np. naturalne przeszkody, rośliny parawanowe), czasową (przemienne kwitnienie roślin dwuletnich) i techniczną (np. torebki pergaminowe zakładane na kwiaty lub kwiatostany).